Nie było nas, był las, nie będzie nas, będzie las!
Oznacza to, że większość terenów nieleśnych, w tym łąki i pastwiska, to wynik gospodarki człowieka. Istnienie wielu bogatych w gatunki zbiorowisk roślinnych stało się możliwe dzięki koszeniu dla pozyskiwania siana oraz regularnemu wypasowi owiec, kóz i bydła.
Ta myśl trafnie oddaje naszą wiedzę o otaczającym nas środowisku - w strefie klimatycznej, którą zamieszkujemy, naturalną formacją roślinną jest las, natomiast ekosystemy nieleśne pierwotnie występowały jedynie tam, gdzie drzewa nie miały szansy na rozwój, np. na mokradłach, gdzie poziom wód gruntowych jest zbyt wysoki, na skalnych rumowiskach, bądź tam, gdzie drzewa zostały zniszczone w wyniku wichury czy pożaru.
Użytkowanie, czyli koszenie i wypas, oraz czynniki środowiskowe, takie jak rodzaj podłoża, nachylenie zbocza czy uwilgotnienie, sprawiają, że zbiorowiska łąk i muraw są niezwykle różnorodne. Określa się je jako zbiorowiska półnaturalne, ponieważ aby istnieć, wymagają stałej ingerencji człowieka, a jednocześnie kombinacje roślin, które je tworzą, kształtują się w sposób naturalny, dostosowując się do istniejących warunków.
Z punktu widzenia rolnictwa łąki i pastwiska to tzw. użytki zielone, które stanowią źródło paszy dla zwierząt gospodarskich. Jednak korzyści jakie czerpiemy z ich obecności w krajobrazie rolniczym jest dużo więcej. Łąki i pastwiska wpływają bowiem na:
• kształtowanie mikroklimatu – zwiększają wilgotność powietrza, łagodzą wahania temperatury gleby i powietrza, mają istotny wpływ na ilość i rozkład opadów atmosferycznych, przyczyniają się do powstawania rosy i mgieł;
• kształtowanie makroklimatu – pochodzący z dwutlenku węgla a wbudowany w tkanki roślin węgiel, po obumarciu traw i ziół jest w dużej mierze gromadzony wraz z roślinnymi szczątkami w glebie;
• kształtowanie bilansu wodnego – zwiększają retencję wody, magazynując wodę deszczową w glebie i łagodząc skutki suszy;
• ochronę gleb przed erozją wodną i wietrzną – zwarta ruń roślin łąkowych łagodzi uderzenia deszczu czy wiatru, a system korzeniowy traw doskonale wiąże cząsteczki gleby, dzięki czemu nie są one wypłukiwane ani wywiewane, jak ma to miejsce na gruntach ornych.
Celem realizowanego projektu „Kwietne Łąki” jest czynna ochrona zasobów wodnych, polegająca na wykaszaniu gruntów zlokalizowanych w bliskim otoczeniu ujęć wodnych i zbieraniu powstałej wskutek tych działań zielonej biomasy. Ponadto prowadzona jest stała kontrola obszarów objętych projektem pod kątem całkowitego zaprzestania wykonywania na ich terenie prac rolniczych, hodowlanych i budowlanych.
Na ten moment programem objęte są: 754 działki (60ha). Projekt realizowany jest w Beskidzie Żywieckim w gminach: Jeleśnia, Radziechowy – Wieprz i Węgierska Górka.
Początkowo program realizowany był we współpracy z Parkami Krajobrazowymi, a ostatnie 6 lat we współpracy z Fundacją UNEP/GRID, stacjonującą w Warszawie. Od 2023 roku współpracę przy projekcie objęła Fundacja Górom - Organizacja, która działa lokalnie i jest rozpoznawalna wśród lokalnych społeczności. Ochrona przyrody i zasobów naturalnych są wpisane w działania Fundacji, dlatego podjęła się realizacji zabiegów w ramach czynnej ochrony zasobów wodnych, jak również dokumentowania, jak koszenie łąk i pastwisk pozytywnie wpływa na poprawę próchnicy w górnym profilu glebowym. Ponadto Fundacja – prowadząc także owczarnię – skoszoną zieloną biomasę będzie mogła wykorzystać do skarmiania owiec.
Troska o ochronę przyrody i zasoby naturalne, a w szczególności o ochronę zasobów wodnych wynika bezpośrednio z realizowanej przez firmę misji i przejawia się na wiele sposobów - od pozyskiwania wody z zachowaniem równowagi w ekosystemie, poprzez racjonalne korzystanie z jej zasobów, czy też działania na rzecz natury realizowane w Beskidzie Żywieckim.
Woda jest najcenniejszym darem natury, dlatego Żywiec Zdrój troszczy się o nią w sposób szczególny. Od lat, poprzez szereg inicjatyw proekologicznych oraz współpracę z partnerami, chroni zasoby wodne - szczególnie w regionie, gdzie posiada własne zakłady produkcyjne. Zagadnienia ekologiczne, mające kluczowy wpływ na zdrowie naszej planety są bardzo mocno zakorzenione w działaniach firmy. Jest to widoczne nie tylko w podejściu do wytwarzania produktów („odchudzanie” opakowań; wykorzystanie butelek rPet; wykorzystanie „zielonej energii”), ale również w realizowanych projektach, wśród których na szczególne uznanie zasługuje trwający już ponad 10 lat projekt „Kwietne Łąki”, ale także projekty: „Woda to nasza wspólna sprawa”, czy też „Po stronie natury”.
Przystąpić do programu może każdy mieszkaniec posiadający grunty w powyższych gminach, podpisując „Porozumienie o współpracy” na z góry przyjęty okres. W czasie jego trwania Beneficjent otrzymuje rekompensatę pieniężną za obszar objęty projektem i jest zobligowany do zaprzestania realizacji w jego ramach poniższych aktywności:
Projekt „Kwietne Łąki” a Strategia Zrównoważonego Rozwoju
Firma Żywiec Zdrój, od początku swojego istnienia, z ogromną troską i uwagą podchodzi do zagadnień przedstawionych w strategii zrównoważonego rozwoju stawiając sobie ambitne cele w horyzoncie Agendy 2030. Środowisko naturalne, społeczeństwo oraz ład korporacyjny to aspekty, na które firma zwraca szczególną uwagę.
Wspomniana powyżej Strategia ESG opiera się na 17 kompleksowo ze sobą powiązanych filarach, a realizowany projekt “Kwietne Łąki” dokładnie wpisuje się w 5 z nich:
Ponadto grupa spółek Danone, w tym Żywiec Zdrój jako jedna z jej spółek, dostosowuje swoje działania do inicjatywy Science-Based Targets i zobowiązała się do zerowej emisji netto do 2050 roku, kładąc bardzo duży nacisk na gospodarkę niskoemisyjną, co zostało ujęte w 2015 r. w polityce firmy. Jesteśmy odpowiedzialni za emisję dwutlenku węgla z gospodarstw, z których pozyskujemy nasze składniki, do obiektów zarządzających opakowaniami po spożyciu naszych produktów. Strategia firmy opiera się na zdecydowanych działaniach na rzecz klimatu i pomaganiu w przekształcaniu systemu żywnościowego — od sposobu uprawy składników, przez wytwarzanie i dystrybucję produktów, po to, co dzieje się, gdy ludzie ich użyją — oraz kompensowanie emisji, które pozostać.
W 2015 roku znaleźliśmy się wśród pierwszych 100 firm, które zaangażowały się w działania na rzecz zmian klimatu w następstwie porozumienia paryskiego, a we wrześniu 2019 r. wzmocniliśmy nasze zobowiązania poprzez podpisanie zobowiązania Business Ambition na rzecz 1,5°C i ściśle współpracowaliśmy z SBTi nad rozwojem ścieżek dla sektora leśnego, gruntowego i rolnego (projekt FLAG). W 2022 r. nasze cele redukcji o 1,5°C zostały oficjalnie zatwierdzone przez SBTi, a firma Danone potwierdziła swoje zaangażowanie w przyspieszenie naszej podróży w kierunku dekarbonizacji, obejmującej każdy zakres naszych bezpośrednich i pośrednich emisji. Jesteśmy również jedną z pierwszych firm, które mają określony cel w lasach, gruntach i rolnictwie.
Magda Waligóra-Rutkowska - koordynatorka administracyjna
Katarzyna Czarnota - koordynatorka w terenie
